Quản lý hạn chế tài chính và chi phí đại diện nhằm tối thiểu hóa thiếu hiệu quả đầu tư của các doanh nghiệp niêm yết tại thị trường Việt Nam

Abstract

Đề tài đã kiểm định ảnh hưởng của hạn chế tài chính lên mối quan hệ giữa đầu tư dưới mức và dòng tiền tự do của doanh nghiệp và kiểm định chi phí đại diện tác động đến mối quan hệ giữa đầu tư vượt mức và dòng tiền tự do của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn từ 2009 – 2015 với một tập hợp mẫu gồm 199 doanh nghiệp được niêm yết trên hai sàn HOSE và HNX của thị trường chứng khoán VN, tạo thành 1393 quan sát. Trước tiên, tác giả xét xem mối quan hệ giữa đầu tư bất thường (đầu tư dưới mức và đầu tư vượt mức) với dòng tiền tự do của doanh nghiệp nhằm kiểm định những doanh nghiệp có dòng tiền tự do âm sẽ có xu hướng đầu tư dưới mức và những doanh nghiệp có dòng tiền tự do dương có xu hướng đầu tư vượt mức hay không? Tiếp theo, tác giả kiểm định trong điều kiện kinh tế ở Việt Nam thì những nhân tố tài chính bao gồm hạn chế tài chính và chi phí đại diện tác động đến đầu tư bất thường và có làm gia tăng đầu tư bất thường thông qua mối quan hệ của đầu tư bất thường với dòng tiền tự do của doanh nghiệp. Từ các mục tiêu nghiên cứu trên, tác giả đã kiểm định mối quan hệ giữa dòng tiền tự do và mức đầu tư của các doanh nghiệp. Cụ thể các doanh nghiệp có dòng tiền tự do âm sẽ có xu hướng dầu tư dưới mức mối quan hệ này càng nhạy cảm khi doanh nghiệp đối mặt với hạn chế tài chính do khó tiếp cận với các nguồn vốn bên ngoài, và các doanh nghiệp có dòng tiền tự do dương có xu hướng đầu tư quá mức và mối quan hệ này càng nhạy cảm khi doanh nghiệp gặp chi phí đại diện khi cổ đông kiểm soát gia tăng đầu tư phục vụ cho lợi ích cá nhân của mình. Các kết quả tác giả tìm được cũng phù hợp với các nghiên cứu trước đó trên thế giới và các thị trường khác nhau về hạn chế tài chính và chi phí đại diện, rằng có tồn tại thiếu hiệu quả đầu tư trên thị trường Việt Nam và vấn đề thiếu hiệu quá này có nguyên nhân xuất phát từ hạn chế tài chính và chi phí đại diện mà các doanh nghiệp phải đối mặt. Kết quả nghiên cứu cũng bổ sung thêm cho lý luận về hạn chế tài chính và chi phí đại diện đã được nghiên cứu trước đây trên thế giới. Ngoài ra, xem xét các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn một phần chi phối bởi nhà nước, chính vì vậy cần tiếp tục giảm sở hữu nhà nước để giảm xung đột lợi ích giữa các cổ đông kiểm soát và cổ đông thiểu số. Thiết lập các hệ thống giám sát có hiệu quả cho các cổ đông khác trong doanh nghiệp hoặc một tổ chức độc lập bên ngoài.