Tác động của các nhân tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ đến hiệu quả hoạt động của tập đoàn điện lực Việt Nam

Abstract

Trong những năm qua, khá nhiều doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã không hoàn thành hiệm vụ chính trị quan trọng nhất là kinh doanh hiệu quả, cũng như chưa thể hiện đúng vai trò là công cụ của nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế quốc dân. Khá nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh kiểm soát nội bộ có ảnh hưởng đến tính hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, tại Việt Nam, chưa có nghiên cứu nào đề cập đến nguyên nhân DNNN hoạt động kém hiệu quả là do yếu kém từ hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB). Do vậy, nghiên cứu này tập trung nghiên cứu các nhân tố thuộc thống KSNB tác động đến hiệu quả hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khám phá các nhân tố thuộc hệ thống (KSNB) và đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến tính hiệu quả hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Mục tiêu cụ thể: xác định các nhân tố thuộc hệ thống KSNB tác động đến hiệu quả hoạt động của EVN; đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố thuộc hệ thống KSNB tác động đến hiệu quả hoạt động của EVN. Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp: kết hợp giữa phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, với mô hình khám phá nhân tố (Exploring Factor Analysis – EFA). Các nhân tố được xác định trong bước nghiên cứu định tính sẽ được sử dụng trong bước nghiên cứu định lượng để kiểm định mô hình. Phương pháp khảo sát được thực hiện qua phỏng vấn trực tiếp và gởi khảo sát qua mail, phương pháp chọn mẫu phi xác suất được lựa chọn. Quá trình khảo sát được tiến hành thông qua hai bước: Bước khảo sát sơ bộ: nhằm đánh giá độ tin cậy của thang đo (Cronbach’s Alpha) và phân tích nhân tố khám phá (EFA), sau bước này tác giả điều chỉnh lại thang đo, và tiến hành bước khảo sát chính thức. Phương pháp kiểm định với mục tiêu khám phá nhân tố nên phương pháp bình phương nhỏ nhất với mô hình từng bước (STEPWISE) được sử dụng qua phần mềm xử lý thống kê SPSS 16.0 để lựa chọn 3 mô hình xác định và đo lường ảnh hưởng của các nhân tố thuộc hệ thống KSNB đến tính hiệu quả hoạt động của EVN là phù hợp nhất. Tác giả kiểm định sự phù hợp của mô hình thông qua hệ số R2. Đóng góp mới của luận án: Về mặt lý thuyết: hệ thống hóa các lý thuyết, những nghiên cứu trên thế giới và trong nước về lĩnh vực kiểm soát nội bộ; góp phần vào việc xây dựng khung kiểm soát nội bộ, gồm 5 thành phần, 10 nhân tố với 49 biến quan sát tác động đến hiệu quả hoạt động của EVN. Giúp cho các nhà nghiên cứu tiếp tục bổ sung vào hệ thống thang đo sử dụng cho các nghiên cứu tiếp theo trong các giai đoạn hoặc hoàn cảnh khác nhau. Về mặt thực tiễn: khám phá 20 biến quan sát mới ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của EVN. Đây cũng chính là các bất cập thuộc các nhân tố kiểm soát nội bộ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam làm cho hoạt động của EVN kém hiệu quả. Tổng hợp hai mươi biến quan sát này kết hợp với 29 biến quan sát đã đề cập trong Báo cáo COSO có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của EVN. Qua kiểm định đã phát hiện được 49 biến đo lường thuộc 10 nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Từ đó, luận án xây dựng mô hình về các nhân tố đặc thù thuộc hệ thống kiểm soát nội bộ ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam.