Ảnh hưởng của các hiệp định thương mại tự do (FTA) đến xuất khẩu các mặt hàng nông sản của Việt Nam

Abstract

Nghiên cứu này nhằm mục đích tìm ra mức độ tác động của các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đến hoạt động xuất khẩu nông sản của Việt Nam và đưa ra các hàm ý chính sách để nâng cao hiệu quả của việc tận dụng các ưu đãi từ Hiệp định đó. Trên cơ sở lý thuyết về thương mại quốc tế cũng như kết quả lược khảo các nghiên cứu trước đây, tác giả đã sử dụng mô hình lực hấp dẫn với phương pháp ước lượng tối đa hóa khả năng Poisson (PPML) nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Để kiểm định mô hình nghiên cứu và đo lường kiểm định, nghiên cứu đã được thực hiện với dữ liệu bảng gồm 212 quốc gia từ năm 1997 đến 2015.Kết quả ước lượng tác động của các Hiệp định khu vực chỉ ra rằng các FTA không phải lúc nào cũng đem lại lợi ích cho nền kinh tế như kỳ vọng ban đầu và mức độ tác động của nó đến việc xuất khẩu nông sản cũng khác nhau. Cụ thể, AFTA và WTO có tác động thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu nông sản nhưng còn ở mức thấp. Ngược lại, các Hiệp định thương mại giữa ASEAN với Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Úc và New Zealand, và VJEPA (Hiệp định đối tác toàn diện Việt Nam -Nhật Bản) lại làm giảm giá trị xuất khẩu nông sản do có cạnh tranh giữa nông sản Việt Nam với các sản phẩm của quốc gia đó và các thành viên của ASEAN. Bên cạnh đó, các nước ngày càng đưa ra nhiều yêu cầu nghiêm ngặt hơn về chất lượng sản phẩm trong khi nông sản Việt Nam chủ yếu được xuất khẩu thô và giá trị gia tăng không cao.