Các nhân tố tác động đến hành vi quản trị lợi nhuận của người quản lý tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Abstract

Luận án nhằm các mục tiêu: (1) đo lường và đánh giá thực trạng hành vi quản trị lợi nhuận (QTLN) của người quản lý tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam; (2) xác định các nhân tố tác động và mức độ tác động của các nhân tố đến hành vi QTLN của người quản lý tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam; (3) từ đó, luận án đưa ra những kiến nghị nhằm kiểm soát hành vi QTLN, nâng cao chất lượng báo cáo tài chính. Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp trong đó phương pháp định lượng là chính. Phương pháp định lượng bao gồm: phỏng vấn chuyên sâu với chuyên gia, tham vấn ý kiến về các biến nhân tố đưa vào mô hình nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu định lượng dùng để kiểm định giả thuyết nghiên cứu về các nhân tố tác động và mức độ tác động của các nhân tố đến hành vi QTLN. Kết quả nghiên cứu cho thấy các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam có thực hiện quản trị lợi nhuận thông qua các khoản dồn tích và quản trị lợi nhuận thông qua các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và mức độ quản trị lợi nhuận là cao so với một số nước trong khu vực. Các nhân tố tác động và mức độ tác động của từng nhân tố đến hành vi QTLN thông qua các khoản dồn tích gồm: thường xuyên tổ chức các cuộc họp HĐQT, có tỷ kệ thành viên HĐQT có chuyên môn tài chính, có sự hiện diện nhiều thành viên nữ trong HĐQT và BKS. Trong các nhân tố tác động đến A-EM thì nhân tố ROA, nhân tố tỷ lện nữ trong HĐQT, nhân tố quy mô doanh nghiệp và nhân tố tỷ lệ nợ vay ngắn hạn có tác động mạnh nhất. Các nhân tố tác động và mức độ tác động của từng nhân tố đến hành vi QTLN thông qua các nghiệp vụ kinh tế phát sinh: trong các nhân tố tác động đến R-EM, nhân tố tỷ lệ nữ thuộc HĐQT, quy mô doanh nghiệp, tỷ lệ nợ phải trả và quy mô kiểm toán có tác động mạnh nhất. Từ đó, tác giải đề xuất một số kiến nghị nhằm kiểm soát hành vi QTLN, nâng cao chất lượng thông tin công bố cho công ty kiểm toán.