Tác động của các tỷ số tài chính đến quản trị lợi nhuận – Nghiên cứu thực nghiệm ở các công ty trên Sàn Giao dịch Chứng khoán tại Việt Nam

Abstract

Trước thực trạng quản trị lợi nhuận đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng và tác động tiêu cực đến niềm tin của công chúng vào thị trường chứng khoán, ngân hàng, kiểm toán và nhà quản lý doanh nghiệp. Luận văn được thực hiện nhằm giúp người sử dụng báo cáo tài chính nhận định rủi ro quản trị lợi nhuận thông qua xem xét tác động của các tỷ số tài chính đến hành vi quản trị lợi nhuận. Mặc dù vấn đề này đã được nhiều nghiên cứu trước đây thực hiện, tuy nhiên kết quả cho ra không thống nhất, đồng thời, cũng chưa có nghiên cứu nào mở rộng mẫu xem xét đến các doanh nghiệp trên sàn Upcom trong khi tỷ lệ sàn giao dịch Upcom chiếm 30% quy mô thị trường và có khoảng 900 công ty đang đang đăng ký giao dịch. Bằng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp định lượng tác giả thực hiện lấy dữ liệu thứ cấp của 101 công ty niêm yết giao dịch trên sàn HNX, HOSE và Upcom trong giai đoạn 2017- 2019 với 303 mẫu quan sát. Từ tổng quan nghiên cứu và lý thuyết nền, tác giả đưa ra 11 giả thuyết nghiên cứu tương ứng 11 biến độc lập. Kết quả hồi quy của mô hình cho thấy có 10 biến có tác động đến hành vi quản trị lợi nhuận. Trong đó có 4 biến tác động ngược chiều với mức độ quản trị lợi nhuận: lợi nhuận hoạt động, dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, tỷ số thanh toán, thời gian hoạt động và 6 biến tác động cùng chiều với mức độ quản trị lợi nhuận: tỷ lệ sinh lời, quy mô, tốc độ tăng trưởng, đòn bẩy tài chính, vòng quay nợ phải thu, vòng quay hàng tồn kho. Dựa vào kết quả nghiên cứu, tác giả đề xuất các nhà quản lý cũng như kiểm toán viên dựa vào các biến động bất thường của các tỷ số tài chính nhằm nhận biết, đánh giá và kiểm soát hành vi quản trị lợi nhuận của nhà quản lý trên báo cáo tài chính.