Áp dụng án lệ trong giải quyết án từ thực tiễn Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh

Abstract

Án lệ Việt Nam và việc áp dụng án lệ trong giải quyết án của Tòa án nhân dân là vấn đề mang tính thời sự, phức tạp, còn gây nhiều tranh cãi và quan tâm của các nhà chuyên môn, liên quan trực tiếp đến đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước. Tác giả chọn đề tài còn gây nhiều tranh cãi này để làm rõ bản chất pháp lý của án lệ Việt Nam (có so sánh với bản chất án lệ của các nước trong hệ thống thông luật – common law và hệ thống dân luật – civil law), cũng như sự cần thiết của việc áp dụng án lệ trong hoạt động xét xử của tòa án. Những nguyên nhân dẫn đến việc áp dụng án lệ còn kém hiệu quả trong hoạt động xét xử của tòa án, trong đó có nguyên nhân về kinh nghiệm xây dựng án lệ trong lịch sử pháp luật Việt Nam, về nhưng mâu thuẫn trong quy định của các văn bản pháp luật về bản chất của án lệ Việt Nam, về nhận thức của thẩm phán trong việc áp dụng án lệ. Từ những vướng mắc, tác giả đã đưa ra một số đề xuất, kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện lý luận về chế định án lệ, cũng như những vấn đề cần hoàn thiện trong thực tiễn lựa chọn, công bố, phát triển án lệ và áp dụng án lệ của Tòa án nhân dân.