Ảnh hưởng của các biến động giá dầu lên cán cân thương mại Việt Nam: Một góc nhìn mới

Abstract

Trong xu thế chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu hiện nay, đặc biệt là sau Đại dịch COVID-19, hoạt động xuất nhập khẩu và cán cân thương mại của các quốc gia đang phát triển sẽ có nhiều biến động và chịu tác động từ các yếu tố vĩ mô một cách khó đoán định hơn. Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu những tác động mà các biến động về giá dầu thế giới và tỷ giá hối đoái thực có thể tạo ra lên cán cân thương mại của Việt Nam - một quốc gia xuất khẩu đang lên ở khu vực Châu Á nói riêng và thế giới nói chung. Sử dụng dữ liệu với tần suất tháng, trong một khoảng thời gian nghiên cứu dài (2002-2021) với sự bao trùm lên hai giai đoạn khủng hoảng kinh tế quan trọng của thế giới, nghiên cứu đã chỉ ra tác động tiêu cực của các cú sốc giá dầu và sự mất giá đồng nội tệ lên cán cân thương mại Việt Nam trong ngắn hạn. Từ năm 2011, giá dầu tăng cũng gây bất lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong dài hạn, trong khi hạ giá nội tệ không tác động một cách có ý nghĩa thống kê. Thông qua sự thay đổi trong tác động của giá dầu và tỷ giá lên cán cân thương mại, nghiên cứu cũng lần đầu tiên chỉ ra được sự chuyển đổi của nền kinh tế Việt Nam giữa hai giai đoạn trước và sau năm 2011. Điểm gãy cấu trúc này đã làm thay đổi hoàn toàn cách thức mà giá dầu và tỷ giá tác động lên cán cân thương mại, từ đó, cho thấy vai trò quan trọng và tích cực của đầu tư trực tiếp nước ngoài lên hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Sử dụng hai mô hình kinh tế lượng khác nhau, SVAR và ARDL với các biến giả mùa vụ và một dữ liệu với số lượng quan sát lớn giúp đảm bảo tính vững chắc cho các kết quả từ nghiên cứu này.