Các động của biến động giá dầu đến tổng công ty phân bón và hóa chất dầu khí và các chiến lược phòng ngừa

Abstract

Từ năm 2020, thế giới đối mặt liên tục với những biến động mới chưa từng có trong lịch sử, như sự xuất hiện của dịch bệnh COVID-19 làm đình trệ và chia cắt mọi hoạt động trong chuỗi cung ứng toàn cầu, việc đảm bảo chuỗi cung ứng không bị đứt gãy, cân bằng chi phí dịch vụ, chi phí vận tải tạo ra các thách thức mới buộc các doanh nghiệp phải ứng phó với các biến động mới trong tình hình nhiều biến động, trong đó một trong những biến động có ảnh hưởng đến lớn đến các nền kinh tế thế giới đó là biến động về giá năng lượng. Đầu năm 2022, chiến sự Nga - Ukraine nổ ra càng đẩy sự căng thẳng về giá xăng dầu, khí đốt lên một tầm mới, làm cho mức ảnh hưởng do giá cả xăng dầu, khí đốt tác động mạnh mẽ đến tất cả các mặt của đời sống xã hội, doanh nghiệp hơn bao giờ hết. Cuộc khủng hoảng về năng lượng đang siết chặt thế giới, các hệ lụy nghiêm trọng đã và đang được dự báo. Ngành công nghiệp dầu khí đang trải qua cuộc khủng hoảng giá dầu lần thứ 3 trong vòng 12 năm. Hoàn toàn khác so với các cuộc khủng hoảng giá dầu trước đây, cuộc khủng hoảng “kép” năm 2020 diễn ra khi nguồn cung vượt quá nhu cầu và đại dịch Covid-19 bùng phát. Mức độ ảnh hưởng và thời điểm kết thúc của cuộc khủng hoảng này khó dự báo, tuy nhiên có thể thấy rằng ngay cả khi có thay đổi cơ bản, ngành công nghiệp dầu khí sẽ khó có thể quay lại thời kỳ phát triển mạnh mẽ như trước đây. Mặc dù đang trải qua cuộc khủng hoảng lớn về giá, dầu thô vẫn đang là nhiên liệu hàng đầu thế giới. Ngành công nghiệp dầu khí cần phải có các bước chuyển đổi mạnh mẽ để điều hành hoạt động an toàn và có lợi nhuận trong điều kiện khó khăn nhất (Nguyễn Anh Đức và cộng sự, 2020). Trong thời gian qua, có nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của giá dầu thô cũng như đại dịch Covid -19 tác động đến hoạt động kinh tế vĩ mô của nền kinh tế, đến hoạt động SXKD của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN), trong đó nhiều tác giả nhấn mạnh đến việc phân tích, đánh giá biến động giá dầu tác động đến lĩnh vực thăm dò khai thác (E&P); lọc hóa dầu, kinh doanh các sản phẩm xăng dầu (R&P) nhưng chưa đi sâu nghiên cứu các tác động gián tiếp đến các lĩnh vực thuộc khâu sau của ngành dầu khí như lĩnh vực công nghiệp khí, công nghiệp điện và dịch vụ dầu khí, trong đó có lĩnh vực chế biến khí mà sản xuất kinh doanh phân bón là mảng hoạt động thuộc lĩnh vực này. Với thực trạng như trên, cho thấy rất cần thiết cho một nghiên cứu đến tác động của biến động giá dầu thô gần đây, phân tích ảnh hưởng của khủng hoảng giá dầu thô đến một lĩnh vực cụ thể trong hoạt động sản xuất kinh doanh của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, đó là hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo), từ đó đề xuất các giải pháp để ứng phó giúp cho Tổng công ty hoạt động ổn định, phát triển và bền vững, đóng góp vào hiệu quả SXKD chung của Tập đoàn. Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo/DPM) là doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh các mặt hàng phân bón và hóa chất với công nghệ sản xuất phân bón từ khí tự nhiên, trong đó một trong những sản phẩm chủ lực là mặt hàng phân bón Urea (Đạm Phú Mỹ), NH3 với thành phần nguyên liệu chính trong cơ cấu giá thành là khí tự nhiên (khí đồng hành) chiếm hơn 70% và NPK. Hiện nay, giá khí đang phụ thuộc chính và luôn tỷ lệ thuận vào sự biến động của giá dầu, bởi vậy, bên cạnh các yếu tố tác động khác, mỗi sự “trở mình” của giá dầu đều tạo ra các áp lực khủng khiếp lên hoạt động SXKD cũng như sự tồn tại và phát triển bền vững của PVFCCo. Các thay đổi về giá năng lượng để lại các khó khăn, thách thức trong khâu hoạch định chiến lược và thiết lập các biện pháp quản trị nhằm giúp PVFCCo thích nghi, ứng phó với rủi ro. Với nền tảng năng lực của tổ chức, chuyên môn giỏi và nhiệt huyết của đội ngũ nguồn nhân lực, PVFCCo đã liên tục có những giải pháp để quản trị rủi ro, đồng thời có những điều chỉnh phù hợp, thích ứng với mọi sự biến động. Từ những nghiên cứu và dữ liệu thứ cấp hiện có của ngành phân bón, của PVN, của PVFCCo và các tài liệu liên quan khác, tác giả thực hiện một nghiên cứu với chủ đề “Tác động của biến động giá dầu đến Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí và các chiến lược phòng ngừa”. Với nghiên cứu này, tác giả mong muốn tập trung vào phân tích, đánh giá các tác động từ sự biến động giá năng lượng – giá dầu/giá khí sẽ những ảnh hưởng đến hoạt động SXKD của một doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh phân bón mà cụ thể là PVFCCo ở những khía cạnh nào, các yếu tố nào là rủi ro trọng yếu và mức độ tác động đến đâu. Đồng thời, qua nghiên cứu sẽ cho chúng ta thấy những chiến lược, giải pháp mà doanh nghiệp đã và đang thực hiện để ứng phó, thích ứng trước những biến động đó cũng như những giải pháp mới/bổ sung mà tác giả đề xuất, bao gồm giải pháp ngành, giải pháp đối với PVN và đặc biệt là PVFCCo. Về mặt tổng quan, nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu chính nhằm đánh giá các tác động từ sự biến động của giá dầu thế giới đến hoạt động SXKD của PVFCCo và các chiến lược phòng ngừa mà Tổng công ty đã, đang và sẽ thực hiện nhằm ứng phó/thích ứng với những rủi ro đến từ biến động giá của giá dầu. Trong giới hạn của đề tài này, tác giả chỉ đề cập một số tác động cụ thể của biến động giá dầu dẫn tới các rủi ro cho doanh nghiệp, trong đó chú trọng tới các nhóm các tác động liên quan mật thiết tới các hoạt động trong hoạt động sản xuất kinh doanh của PVFCCo, từ đó, tác giả đưa ra một số giải pháp và chiến lược phòng ngừa rủi ro mà PVFCCo định hướng sẽ áp dụng trong tương lai. Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả không tiến hành bất kỳ khảo sát nào, mà chỉ sử dụng những nguồn tư liệu của ngành, nội bộ của PVN và PVFCCo. Tác giả cũng sử dụng thông tin thu thập từ các dữ liệu về thời sự, kinh tế liên quan đến giá dầu, giá khí trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh phân bón từ các Cơ quan báo chí, tạp chí khoa học, luận văn thạc sĩ, Tổ chức dự báo uy tín quốc tế, …để phục vụ cho việc nghiên cứu. Ngoài ra, tác giả sử dụng nguồn tài liệu về quản trị rủi ro theo các thông lệ tiên tiến (ISO 31000: 018, COSO ERM 2017, IIA, …). Tác giả sử dụng đa dạng các phương pháp nghiên cứu như sau: phương pháp định tính: dựa vào các số liệu thu thập được từ ngành, PVN và PVFCCo; thông tin phân tích, đánh giá liên quan đến giá dầu, giá khí và ngành phân bón; từ các thông tin thu thập được sẽ sử dụng các phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, đánh giá…để đưa ra các kết luận; trên cơ sở nền tảng lý thuyết về QTRR và chiến lược QTRR, cùng với kết quả phân tích, đánh giá các tác động nói trên để đề xuất một số giải pháp bổ sung nhằm hoàn thiện chiến lược phòng ngừa cho PVFCCo. Ngoài ra, tác giả sử dụng quan điểm của một số Lãnh đạo cấp cao của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí về tác động của giá dầu đến hoạt động SXKD của PVFCCo tại các Hội nghị, trả lời phỏng vấn các Công ty chứng khoán, ... Qua nghiên cứu, tác giả đã nhận diện được mô hình quản trị rủi ro và các tồn tại tại Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí; nhận diện các rủi ro trọng yếu trước tác động của biến động giá dầu và các chiến lược phòng ngừa mà Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí đang triển khai. Kết quả nghiên cứu và các đề xuất của tác giả có thể được sử dụng để làm cơ sở cho Cơ quan nhà nước, các nhà hoạch định chính sách về ngành phân bón, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam có những chủ trương, định hướng và giải pháp nhằm hỗ trợ cho ngành phân bón phát triển ổn định và bền vững; Tổng công ty Phân bón xây dựng bộ giải pháp đồng bộ từ quản trị đến thực thi hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm phòng ngừa các rủi ro tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là các rủi ro tư sự biến động của giá dầu.