Các yếu tố tác động đến hệ số an toàn vốn của các ngân hàng thương mại Việt Nam

Abstract

Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) là chỉ báo thiết yếu phản ánh khả năng chống chịu rủi ro và duy trì ổn định tài chính của các ngân hàng thương mại. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và tiềm ẩn nhiều bất ổn, việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến CAR là hết sức cần thiết. Nghiên cứu này tập trung phân tích tác động của các nhân tố vi mô và vĩ mô đến tỷ lệ an toàn vốn của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2013-2023, sử dụng mô hình hồi quy đa biến trên dữ liệu bảng của 25 ngân hàng lớn nhất, chiếm 86% tổng tài sản toàn hệ thống. Kết quả cho thấy các yếu tố vi mô như quy mô, chất lượng tài sản, khả năng sinh lời, thanh khoản và yếu tố vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, lạm phát, lãi suất có ảnh hưởng mạnh mẽ và đa chiều đến CAR, TIER1 và CET1. Các ngân hàng lớn, lợi nhuận cao, nợ xấu thấp thường dễ dàng duy trì tỷ lệ an toàn vốn khả quan hơn. Ngược lại, ngân hàng có tỷ trọng cho vay và đòn bẩy cao sẽ dễ tổn thương trước các cú sốc. Môi trường vĩ mô tăng trưởng nóng cũng tiềm ẩn rủi ro vốn cho ngân hàng nếu chạy theo lợi nhuận ngắn hạn mà nới lỏng cho vay. Từ những phát hiện mới này, Đề án mang đến các khuyến nghị sâu sắc và khả thi. Các ngân hàng cần chuyển dịch mô hình kinh doanh theo hướng bền vững, nâng cao chất lượng tài sản, đa dạng hóa nguồn thu, tăng vốn nội sinh và quản trị rủi ro toàn diện để bảo đảm CAR lành mạnh. Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ cần phối hợp chặt chẽ trong điều hành chính sách, tạo hành lang pháp lý an toàn, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và tiến trình cải cách hệ thống ngân hàng theo chuẩn mực quốc tế Basel III. Nghiên cứu không chỉ củng cố nền tảng lý thuyết mà còn mở ra cách tiếp cận mới trong phân tích CAR dưới tác động kết hợp của yếu tố vi mô - vĩ mô, tạo tiền đề để các ngân hàng, nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan nâng cao năng lực ứng phó, bảo đảm an toàn vốn và phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong tương lai.