Các nhân tố tác động đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ, làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp phi tài chính tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Abstract

Nghiên cứu của đề tài được tiến hành để xác định và đo lường tác động của các nhân tố cấu thành kiểm soát nội bộ đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ, làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp phi tài ở thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM). Để xác định khe trống nghiên cứu, nhóm tác giả đã phân tích, đánh giá tổng quan các nghiên cứu đã công bố có liên quan trên thế giới và Việt Nam (VN), từ đó kế thừa và phát triển việc vận dụng các lý thuyết nền, nhận diện các nhân tố tác động có liên quan. Nghiên cứu giải quyết các mục tiêu cụ thể: 1/ Tác động của các nhân tố là 5 thành phần kiểm soát nội bộ đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại doanh nghiệp phi tài chính ở TPHCM trong mối quan hệ cấu trúc tuyến tính giữa các thành phần theo khuôn mẫu COSO 2016. 2/ Ảnh hưởng trực tiếp của tính hữu hiệu hệ thống kiểm soát nội bộ đến hiệu quả hoạt động và ảnh hưởng gián tiếp của các nhân tố kiểm soát nội bộ đến kết quả hoạt động của các doanh nghiệp phi tài chính tại TPHCM. Mô hình nghiên cứu dự kiến là mô hình cấu trúc tuyến tính SEM gồm các nhân tố độc lập: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông và giám sát; Nhân tố trung gian là tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ; Nhân tố phụ thuộc là hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. Vì đây là nghiên cứu thực nghiệm, kiểm định và phát triển lý thuyết nên nhóm tác giả sử dụng chủ yếu là phương pháp nghiên cứu định lượng gồm 2 giai đoạn. Nghiên cứu sơ bộ nhằm kiểm tra lại thang đo kế thừa và được nhóm tác giả điều chỉnh, xây dựng theo nội dung COSO 2016. Nghiên cứu chính thức nhằm thực hiện hai mục tiêu của đề tài. Phương pháp phân tích được sử dụng là PLS_SEM, công cụ xử lý dữ liệu là phần mềm Smart PLS 3.2.7. Dữ liệu được thu thập thông qua bảng câu hỏi khảo sát trực tuyến và bảng câu hỏi giấy, phương pháp chọn mẫu thuận tiện phi xác suất. Đơn vị phân tích là công ty phi tài chính tại TPHCM, đại diện khảo sát là các cá nhân có liên quan đến hệ thống kiểm soát nội bộ như giám đốc, phó giám đốc, kế toán trưởng, kế toán viên, kiểm soát viên nội bộ. Cỡ mẫu trong nghiên cứu sơ bộ là 100, trong nghiên cứu chính thức là 281, đảm bảo độ tin cậy của nghiên cứu. Kiểm định cho thấy thang đo đảm bảo độ tin cậy, đảm bảo giá trị phân biệt, giá trị hội tụ, các vấn đề như đa cộng tuyến, mô hình phù hợp với dữ liệu thu thập được. Đề tài nghiên cứu đã đóng góp: Bổ sung bằng chứng thực nghiệm trong việc áp dụng các lý thuyết nền gồm lý thuyết ủy nhiệm, lý thuyết các bên liên quan, lý thuyết cơ sở nguồn lực doanh nghiệp trong nghiên cứu cấu trúc tuyến tính các thành phần kiểm soát nội bộ tác động đến tính hữu hiệu hệ thống kiểm soát nội bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại các doanh nghiệp. Xây dựng và điều chỉnh thang đo các thành phần kiểm soát nội bộ theo khuôn mẫu COSO 2016 tại VN. Kiểm định mô hình tuyến tính PLS_SEM về hệ thống kiểm soát nội bộ tác động đến hiệu quả hoạt động tại các doanh nghiệp phi tài chính. Giúp các doanh nghiệp phi tài chính TPHCM hiểu rõ từng tác động trực tiếp và gián tiếp của thành phần kiểm soát nội bộ đến hiệu quả hoạt động, từ đó có các hàm ý chính sách phù hợp, nâng cao hiệu quả kinh doanh.