Tác động của chính sách tiền tệ đến rủi ro hệ thống của các tổ chức tài chính: Nghiên cứu trường hợp tại Việt Nam

Abstract

Mục tiêu của luận án là phân tích tác động của chính sách tiền tệ (CSTT) đến rủi ro hệ thống (RRHT) của các tổ chức tài chính (TCTC) niêm yết trên thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam giai đoạn 2010-2020. Bên cạnh đó luận án nghiên cứu các yếu tố tác động đến RRHT trong giai đoạn 2010-2012 ảnh hưởng bởi khủng hoảng tài chính (KHTC) 2007-2008 và 2013-2020 kinh tế ổn định sau KHTC. Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu, tác giả sử dụng dữ liệu báo cáo tài chính của 29 TCTC được công bố trên TTCK trong giai đoạn 2010–2020, giá đóng cửa hằng ngày của cổ phiếu của các TCTC và dữ liệu kinh tế vĩ mô từ Tổng cục Thống kê, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Luận án sử dụng phương pháp SES (Systemic expected shortfall- tổn thất kỳ vọng hệ thống) để đo lường RRHT của từng TCTC theo quý và đồng thời sử dụng các phương pháp như OLS, FEM, REM, FEM-ROBUS, FGLS và GMM với mô hình hồi quy dữ liệu bảng nhằm phân tích tác động của các yếu tố đến RRHT. Kết quả nghiên cứu cho thấy quy mô, đon bẩy, ROA, tăng trưởng kinh tế, lãi suất chính sách, chênh lệch tỷ giá và tăng trưởng cung tiền M2 có tác động đến RRHT của các TCTC tại Việt Nam, đồng thời chỉ ra rằng tác động của các công cụ của CSTT đến RRHT khác nhau trong từng giai đoạn, cụ thể trong giai đoạn ảnh hưởng bởi KHTC lãi suất cao hơn sẽ làm gia tăng RRHT, trong khi giảm giá đồng tiền tệ sẽ góp phần hạn chế RRHT và ngược lại trong giai đoạn kinh tế ổn định, phá giá đồng nội tệ và hạ lãi suất sẽ làm tăng RRHT. Tiếp theo, luận án áp dụng mô hình Vector tự động hồi quy (Vector Autoregression- VAR) và kiểm định nhân quả Granger để nghiên cứu tác động của CSTT đến RRHT của các TCTC. Phương pháp MES (Marginal expected shortfall - Mức tổn thất kỳ vọng biên) để tính toán mức tổn thất kỳ vọng biên chung (MESS) theo tháng đo lường RRHT chung của các TCTC Việt Nam. CSTT được đại diện bằng lãi suất chính sách, cung tiền M2 và hoạt động kinh tế thực được đại diện bởi lạm phát và chênh lệch giữa sản lượng thực tế và sản lượng tiềm năng của nền kinh tế. Kết quả cho thấy có tồn tại quan hệ nhân quả Granger của lãi suất chính sách đến RRHT chung của các TCTC tại Việt Nam và RRHT của các TCTC, có phản ứng khác nhau trước các biến động lãi suất chính sách giữa hai giai đoạn 2010-2012 và 2013 -2020. Tuy nhiên, luận án không tìm thấy bằng chứng về tác động của cung tiền M2 đến RRHT chung của các TCTC. Với kết quả này, gợi ý chính sách cho NHNN cần hoạch định CSTT phù hợp, đặc biệt xem xét tác động lãi suất chính sách đến RRHT của từng TCTC và RRHT chung của các TCTC, góp phần thúc đẩy thị trường tài chính (TTTC) Việt Nam