Các yếu tố ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh bền vững của nông sản Việt Nam

Abstract

Nghiên cứu này nhằm mục đích khám phá lợi thế cạnh tranh được bộc lộ (RCA) mặt hàng nông sản VN và mức độ tác động của các yếu tố đến lợi thế cạnh tranh của nông sản VN sau đó đưa ra các hàm ý chính sách để nâng cao năng lực cạnh tranh bền vững mặt hàng nông sản VN. Trên cơ sở lý thuyết về thương mại quốc tế, lợi thế cạnh tranh cũng như kết quả lược khảo các nghiên cứu trước đây, tác giả đã sử dụng chỉ số RCA để đo lường lợi thế cạnh tranh nông sản Việt Nam và mô hình hồi quy với phương pháp ước lượng tối đa hóa khả năng Poisson (PPML) nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Để đo lường chỉ số và kiểm định mô hình nghiên cứu, nghiên cứu đã được thực hiện với dữ liệu bảng từ năm 2001 đến 2022 của Việt Nam từ các cơ sở dữ liệu hàng đầu thế giới. Kết quả tính toán cho thấy VN bộc lộ lợi thế cạnh tranh của nông sản từ năm 2001-2018 và giảm dần qua các năm, đến năm 2019 trở lại đây nông sản không còn bộc lộ lợi thế cạnh tranh, kết quả kiểm định cho thấy trong các biến thuộc về nền kinh tế thì GDP có tác động ngược chiều đến kim ngạch xuất khẩu nông sản, tỷ giá hối đoái có tác động tích cực. Các biến thuộc sự hỗ trợ của nhà nước như hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) nông nghiệp, hỗ trợ vào phát triển và duy trì cơ sở hạ tầng cũng có tác động ngược chiều đến RCA nông sản Việt Nam, các yếu tố thuộc tài nguyên như diện tích đất nông nghiệp, năng suất lao động có tác động tiêu cực, vốn cố định đầu tư vào sản xuất nông nghiệp có tác động tích cực đến RCA nông sản VN. Kết quả ước lượng tác động của các các biến vốn được kỳ vọng làm tăng lợi thế cạnh tranh như cường độ R&D, phát triển và duy trì cơ sở hạ tầng nông nghiệp lại có tác động ngược chiều. Vì vậy, chính phủ cần phải có chính sách cụ thể, trọng tâm đồng thời phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa người nông dân, các viện nghiên cứu và doanh nghiệp xuất khẩu để nâng cao chất lượng nông sản Việt, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế