Ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính đến khả năng sinh lợi của các công ty niêm yết Việt Nam

Abstract

Với mục tiêu nghiên cứu ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính đến khả năng sinh lợi của doanh nghiệp bằng cách sử dụng mẫu dữ liệu nghiên cứu bao gồm 323 công ty phi tài chính niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2023, tác giả sử dụng dữ liệu bảng và tiến hành các phương pháp hồi quy như sau: Hồi quy Pool OLS (Pooled OLS) là phương pháp hồi quy Bình phương nhỏ nhất không hiệu chỉnh; Hồi quy FEM (Fixed Effects Model) là phương pháp điều chỉnh cho hiệu ứng cố định giữa các nhóm; Hồi quy REM (Random Effects Model) là phương pháp giả định hiệu ứng ngẫu nhiên không tương quan; GSL (Generalized Least Squares) là phương pháp điều chỉnh cho phương sai không đồng nhất; tác giả mong muốn rằng bằng nghiên cứu thực nghiệm sẽ cung cấp thêm thông tin cũng như cái nhìn toàn diện hơn về việc doanh nghiệp nên cân nhắc khi dùng đòn bẩy tài chính như thế nào một cách tối ưu trong quyết định tài trợ, từ đó gia tăng giá trị tài sản cho cổ đông. Kết quả hồi quy của đề án nghiên cứu đã tìm thấy rằng các công ty sử dụng đòn bẩy tài chính càng cao sẽ có khả năng sinh lợi thấp. Cụ thể, mối quan hệ tuyến tính và tương quan âm giữa biến phụ thuộc là khả năng sinh lợi của doanh nghiệp bao gồm các nhân tố: Khả năng sinh lợi của vốn chủ sở hữu (ROE - Return On Equity), Khả năng sinh lợi của tài sản (ROA - Return On Asset, TSSL trên doanh thu (ROS - Return On Sales), TSSL trên vốn dài hạn (ROCE - Return On Capital Emloyed) và biến độc lập là đòn bẩy tài chính (Financial leverage - FL). Điều này nói lên rằng, khi công ty gia tăng nợ vay quá mức làm cho khả năng sinh lợi thể hiện qua ROE, ROA, ROS, ROCE sẽ giảm. Xuất phát từ việc gia tăng chi phí sử dụng vốn, liên quan đến việc sử dụng nợ vay quá mức, làm giảm đáng kể khả năng sinh lợi của doanh nghiệp, và nguyên nhân sâu xa hơn là sự mất cân đối cấu trúc vốn khi thực hiện quyết định tài trợ của các nhà quản trị doanh nghiệp, làm cho doanh nghiệp phải đối mặt với các chi phí lãi vay quá cao, rủi ro tài chính gia tăng và nguy cơ kiệt quệ tài chính có thể phát sinh các chi phí phá sản, chi phí luật sư, chi phí tư vấn và chi phí khác … từ đó làm suy giảm giá trị tài sản của chủ sở hữu. Bên cạnh đó, đề án cũng tìm thấy rằng các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, cơ hội tăng trưởng cao, khả năng thanh toán hiện hành cao cùng với tỷ lệ sử dụng đòn bẩy tài chính thấp sẽ thúc đẩy gia tăng khả năng sinh lợi doanh nghiệp có quy mô nhỏ. Từ đó, đề án đưa ra một số hàm ý chính sách giúp các nhà quản lý cải thiện khả năng sinh lợi trong thời gian tới.