Quá trình đô la hóa và tính khả thi của việc phi đô la hóa trong giao dịch toàn cầu

Abstract

Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động và thay đổi, các quốc gia đang tìm cách đổi mới cách vận hành kinh tế của mình. Trong đó, các quốc gia Châu Á đang hướng đến thành lập một tổ chức quốc tế với tên gọi là BRICS để nâng cao sức mạnh kinh tế, chống lại các cú sốc từ bên ngoài như chiến tranh hay tác động từ chính sách tiền tệ của Mỹ. Trong đó, các quốc gia đứng đầu để thúc đẩy thương mại quốc tế của mình đang có xu hướng phi đô la hóa mạnh mẽ nhằm loại bỏ tác động của đồng đô la lên thương mại của các nước này. Năm thành viên thành lập tổ chức đều thuộc 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới và chiếm đến 30% diện tích, 45% dân số lẫn 27% GDP của cả thế giới. Việc tập hợp các quốc gia có nền kinh tế lớn và là các nguồn cung cấp hàng hóa lớn trên thế giới, khả năng xu hướng mà tổ chức này sẽ tạo ra những thay đổi rất lớn trên thị trường tiền tệ lẫn thương mại toàn cầu. Do đó, bài viết này tập trung nghiên cứu những tác động của đồng bạc xanh đến kinh tế toàn cầu để xác định nguyên nhân khiến BRICS hướng đến phi đô la hóa. Kết quả từ quá trình hồi quy dữ liệu từ các nhà nghiên cứu đi trước đã cho thấy, sự biến động của đồng đô la có làm thay đổi giá cả và đặc biệt lớn trong khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu kể cả có lập hóa đơn bằng đồng này hay không. Ngoài ra, các biến động trong chính sách tiền tệ của Mỹ cũng làm tỷ giá biến động từ đó gây ra lạm phát cao và làm giảm giá trị đồng nội tệ quốc gia đó, đồng thời điều này cũng làm thay đổi dòng vốn đầu tư quốc tế. Việt Nam là một quốc gia mở cửa nhưng vẫn còn tương đối mới trên thị trường toàn cầu, do đó, các tác động trên của đồng đô la đều có ảnh hưởng đến nước ta, thậm chí còn chịu tác động nặng nề hơn trong hai thập niên trước do phụ thuộc vào xuất nhập khẩu để phát triển kinh tế. Các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam cũng đã cho thấy kết quả tương tự, Tuy nhiên Chính phủ và Ngân hàng Trung ương đã nổ lực thích nghi và điều tiết thị trường rất tốt để giảm thiểu các tác động trên thời gian gần đây, đặc biệt là sau khi ban hành chính sách tỷ giá mới. Đối với xu hướng mới, các yếu tố và dẫn chứng thực tế đã chúng minh phi đô la hóa là bất khả thi trong tương lai gần, tuy nhiên xu hướng này cũng có thể thúc đẩy cạnh tranh thương mại liên quan đến Mỹ càng trở nên gay gắt, điều này mới là tác nhân chính tạo ra thách thức đến kinh tế Việt Nam trong thời gian sắp tới. Đồng thời, bài viết cũng đề cập một số giải pháp để thích nghi và đối mặt với xu hướng mới này.