Đa dạng hóa thu nhập hộ gia đình nông thôn ở Đồng Bằng Sông Cửu Long và phân tích trường hợp tỉnh Kiên Giang

Abstract

Nghiên cứu này nhằm xác định các nhân tố tác động đến đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình nông thôn ở Đồng bằng sông Cửu Long và phân tích trường hợp tỉnh Kiên Giang. Bằng phương pháp nghiên cứu định lượng với 02 nhóm kỹ thuật phân tích chủ yếu là thống kê mô tả để mô tả đa dạng hoá thu nhập của hộ gia đình một cách tổng quát cũng như chi tiết các nguồn thu nhập từ các hoạt động nông nghiệp, phi nông nghiệp, làm công ăn lương, … và kỹ thuật hồi qui Tobit. Nghiên cứu sử dụng thông tin dữ liệu được xử lý, trích xuất cho tỉnh Kiên Giang và vùng Đồng bằng sông Cửu Long từ Bộ dữ liệu điều tra mức sống hộ gia đình Việt Nam do Tổng cục Thống kê thực hiện năm 2014. Kết quả phân tích thống kê cho thấy đa dạng hoá thu nhập của hộ gia đình nông thôn vùng nghiên cứu phụ thuộc vào vốn con người (gồm tuổi của chủ hộ, trình độ học vấn của chủ hộ, qui mô hộ), vốn xã hội (tham gia tổ chức chính trị, xã hội), vốn tự nhiên (đất sản xuất), vốn vật chất (đất ở, tài sản lâu bền). Tuy nhiên, giới tính của chủ hộ, dân tộc của chủ hộ, vay vốn lại không ảnh hưởng đến đa dạng hoá của hộ gia đình. Ngoài ra, có sự chênh lệch trong đa dạng hoá thu nhập giữa chủ hộ là cán bộ công chức nhà nước với hộ không phải là cán bộ công chức nhà nước và giữa hộ có đất với hộ không có đất là đáng kể. Thu nhập của hộ gia đình nông thôn cũng phụ thuộc vào đặc điểm các loại tài sản lâu bền của hộ gia đình nông thôn. Tuy nhiên do bộ dữ liệu VHLSS 2014 chưa có đầy đủ thông tin cũng như các quan sát về nhân tố địa phương tỉnh Kiên Giang nên không đưa vào mô hình phân tích hồi quy, nên chỉ thực hiện mô hình phân tích hồi quy của vùng ĐBSCL để cùng xem xét của tỉnh Kiên Giang. Qua kết quả hồi quy tobit (số liệu vùng ĐBSCL) cho thấy tuổi chủ hộ, học vấn chủ hộ, số lao động nông nghiệp, số lao động phi nông nghiệp, số lao động làm công ăn lương, chủ hộ là cán bộ viên chức, tham gia tổ chức chính trị xã hội, logarit diện tích đất canh tác, logarit giá trị nhà có ý nghiã thống kê. Sự đa dạng hóa có ảnh hưởng tích cực đến thu nhập của hộ gia đình nông thôn. Các nhân tố thể hiện giới tính chủ hộ, dân tộc chủ hộ, vay vốn, đường ô tố đến thôn ấp, cơ sở SXKD/dịch vụ hoặc làng nghề lao động có thể tới đó làm và về trong ngày, số lần thiên tai dịch bệnh không có tác động đến đa dạng hóa thu nhập trong nghiên cứu này.