Ảnh hưởng của biến động chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp đến quản trị lợi nhuận tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Abstract

Tại Việt Nam, thị trường chứng khoán ngày càng phát triển, không chỉ dừng lại ở số lượng các công ty niêm yết trên sàn giao dịch mà còn tăng mạnh về số lượng người sử dụng thông tin trong báo cáo tài chính trong và ngoài nước. Quản trị lợi nhuận là kênh thông tin mang lại hiệu quả tối ưu nhất khi đối tượng sử dụng muốn tiếp cận chất lượng thông tin báo cáo tài chính. Bên cạnh mục tiêu tối đa hóa giá trị doanh nghiệp trên thị trường cạnh tranh, nhà quản lý cũng xem xét đến sự can thiệp vào lợi nhuận để tiết kiệm các loại chi phí nhằm tạo lợi nhuận ảo phù hợp với mong muốn của doanh nghiệp. Biến động chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp của mỗi công ty là khác nhau dẫn đến việc gia tăng hay giảm thiểu chi phí trong các hoạt động sản xuất kinh doanh cũng hoàn toàn khác nhau. Nhiều nhà nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu để xây dựng mô hình đo lường quản trị lợi nhuận. Để đo lường quản trị lợi nhuận tác giả sử dụng mô hình Jones điều chỉnh của Dechow và cộng sự (1995) thông qua biến kế toán dồn tích có thể điều chỉnh của mô hình. Tại Việt Nam cũng đã có nhiều nghiên cứu về yếu tố ảnh hưởng đến quản trị lợi nhuận như Nguyễn Thị Phương Hồng (2016). Mẫu nghiên cứu gồm 249 quan sát (83 công ty ngoại trừ các công ty thuộc lĩnh vực ngân hàng, tài chính, bảo hiểm) được lấy từ hai sàn giao dịch chứng khoán của Việt Nam là HNX và HOSE. Kết quả nghiên cứu cho thấy biến động chi phí bán hàng có mối quan hệ cùng chiều với mức độ quản trị lợi nhuận và biến động chi phí quản lý doanh nghiệp có mối quan hệ ngược chiều với mức độ quản trị lợi nhuận. Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu cũng cho thấy có 1 biến kiểm soát là dòng tiền hoạt động có tác động đến mức độ quản trị lợi nhuận. Ngoài ra, biến đòn bẩy tài chính, quy mô công ty và loại công ty kiểm toán không có ý nghĩa thống kê với mức độ quản trị lợi nhuận.