Nghiên cứu về cảm tính nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Abstract

Theo tài chính hành vi, tâm lý nhà đầu tư ảnh hưởng đến giá hay tỷ suất sinh lời chứng khoán. Cảm tính nhà đầu tư là một hình thái tâm lý tồn tại sẵn trong mỗi cá nhân. Nghiên cứu về cảm tính là hướng nghiên cứu mới trong tài chính hành vi bởi nó có thể đo lường tâm lý nhà đầu tư một cách định lượng. Tác động của cảm tính trên thị trường chứng khoán đã được nghiên cứu khá chi tiết ở những thị trường chứng khoán phát triển và mới nổi, nhưng hiện còn đang bị bỏ ngỏ ở những thị trường chứng khoán cận biên. Ở những thị trường phát triển và mới nổi, cảm tính nhà đầu tư có mối tương quan nghịch với tỷ suất sinh lời tương lai chứng khoán, đồng thời sự thay đổi giá trị chỉ số cảm tính lại có mối tương quan thuận với tỷ suất sinh lời vượt trội của chứng khoán. Chỉ số cảm tính nhà đầu tư cũng có khả năng dự báo tỷ suất sinh lời tương lai đối với các chứng khoán khó định giá, khó kinh doanh chênh lệch giá. Hiện tại, cảm tính nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung và tại sàn HOSE nói riêng vẫn chưa được đo lường bằng chỉ số cảm tính hỗn hợp. Nghiên cứu này được thực hiện vì điều đó. Kết quả cho thấy, mô hình phù hợp nhất để đo lường chỉ số cảm tính trên thị trường HOSE( HSI) là mô hình với các nhân tố đã được loại bỏ sự tác động của các yếu tố vĩ mô. Các thành phần của chỉ số HSI bao gồm: Số lượng chứng khoán niêm yết lần đầu, tỷ suất sinh lời ngày đầu tiên niêm yết, giá trị giao dịch toàn thị trường, phần bù cổ tức, số chứng khoán tăng giá so với giảm giá. Giá trị giao dịch nhà đầu tư nước ngoài, nét đặc trưng của thị trường chứng khoán cận biên, cũng là một nhân tố của chỉ số HSI. Có bằng chứng về sự tác động của việc thay đổi giá trị chỉ số HSI đến tỷ suất sinh lời vượt trội chứng khoán. Trạng thái cảm tính nhà đầu tư ở hiện tại và tỷ suất sinh lời tương lai chứng khoán có tương quan nghịch, tương tự như trên thị trường chứng khoán phát triển và mới nổi. Mối quan hệ này ổn định nhất là ở thời điểm t+3. Chỉ số HSI cũng có khả năng dự báo tỷ suất sinh lời tương lai nhưng chúng không thuộc nhóm chứng khoán khó định giá, khó kinh doanh chênh lệch giá. Ngoài ra thông qua kết quả cũng nhận thấy rằng nhà đầu tư trên HOSE có khuynh hướng rất e ngại rủi ro và ưa thích chứng khoán an toàn.