Ảnh hưởng của hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (VJEPA) lên cấu trúc thương mại song phương giai đoạn 2009-2018

Abstract

Hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA) là hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương đầu tiên của Việt Nam. Kể từ khi đi vào thực thi đến nay, VJEPA đã trải qua hơn hai phần ba lộ trình, thể hiện những ảnh hưởng đa chiều đến cấu trúc thương mại song phương. Kim ngạch xuất nhập khẩu của hai nước đã tăng lên rõ rệt và nhìn chung cán cân thương mại giữa Việt Nam và Nhật Bản trong thời gian nghiên cứu có xu hướng khá cân bằng. Thông qua việc tính toán, phân tích và nhận xét sự thay đổi của năm chỉ số thương mại bao gồm chỉ số biểu hiện lợi thế so sánh (RCA), chỉ số chuyên môn hóa xuất khẩu (ES), chỉ số chuyên môn hóa thương mại (TSI), chỉ số thương mại nội ngành (IIT) và chỉ số đóng góp cán cân thương mại (CTB) trong giai đoạn từ 2009 đến 2018, nhóm tác giả đã đánh giá những ảnh hưởng của VJEPA đến cấu trúc thương mại song phương. Kết quả rút ra cho thấy, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Nhật Bản là quan hệ bổ sung cho nhau do sự khác nhau ở mức độ, phẩm cấp hàng hóa. Ngoài ra, cơ cấu lợi thế so sánh và hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam cũng đang có sự chuyển dịch theo hướng tích cực. Trên cơ sở của kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả cũng đề xuất những chính sách phù hợp nhằm cải thiện và tăng cường phát triển hơn nữa mối quan hệ với đối tác Nhật Bản trong tương lai, đặc biệt là các hiệp định mới như CPTPP hay RCEP.